İBRANAME SÖZLEŞMELERİNİN GEÇERLİLİK ŞARTLARI

İşçinin, işten ayrılırken ücret, fazla çalışma, yıllık ücretli izin alacağı, ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı gibi işçilik alacaklarını aldığına dair diğer bir deyişle işverenden herhangi bir alacağının kalmadığına ilişkin olarak imzaladığı belgeye ibraname denilmektedir.

İBRANAME SÖZLEŞMESİ

İbra, borcun özel bir sona erme sebebidir. İbra sözleşmesi ile alacaklı alacak hakkından vazgeçerek borçlunun borçtan kurtulmasını sağlar. İbra sözleşmeleri hukukumuza 6098 Sayılı Borlar Kanunu ile girmiştir. Türk Borçlar Kanununun 132.maddesinde “Borcu doğuran işlem kanunen veya taraflarca belli bir şekle bağlı tutulmuş olsa bile borç, tarafların şekle bağlı olmaksızın yapacakları ibra sözleşmesiyle tamamen veya kısmen ortadan kaldırılabilir.” Denilmek suretiyle ibranın borcu sona erdirici niteliği ortaya konulmuştur.

İş Hukukuna ilişkin ibranamelerin geçerli olabilmesi için TBK 420.maddesinin 2. Fıkrasındaki koşulların gerçekleşmiş bulunması gerekmektedir.

TBK 420/2’de “İşçinin işverenden alacağına ilişkin ibra sözleşmesinin yazılı olması, ibra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür." Hükmü yer almaktadır. Bu hüküm çerçevesinde ibra sözleşmelerinin geçerlilik koşullarını açıklayacağız.

İBRANAMENİN GEÇERLİLİK KOŞULLARI

İbranamenin Düzenlenme Zamanı

İbranamenin geçerli olabilmesi için ibra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunması gerekir. Bu hükümle işçi ile işverenlerin iş ilişkisi devam ederken işçiye baskı yolu ile ibraname imzalatılmasının önüne geçilmesi amaçlanmıştır.

İbranamenin Şekli ve İçeriği

İşçinin işverenden alacağına ilişkin ibra sözleşmesinin yazılı olması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır.

Ayrıca, yazılı ibraname sözleşmesinde hangi işçi alacaklarının ibra edildiği teker teker belirtilmeli ve her bir kalemin açıkça gösterilidir. Aksi takdirde ibraname geçersiz sayılacaktır.

İbraname yazılı olarak düzenlenmelidir. Bilgisayar veya başka bir teknolojik araç vasıtasıyla veya el yazısıyla düzenlenebilir. İşçi ve işveren arasında düzenleme tarihi ile ilgili olarak hukuki bir ihtilafın doğması ihtimaline karşı, ibranamenin işçinin el yazısı ile düzenlenmesi faydalı olacaktır.

İşçinin ibranamede yasal haklarını saklı tuttuğuna dair ihtirazı kayda yer vermesi ibra iradesinin bulunmadığını gösterir.

Ödemenin Noksansız ve Banka Aracılığıyla Yapılması

TBK 420/2’de “ … ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür. “ hükmü yer almaktadır.

MAKBUZ NİTELİĞİNDEKİ ÖDEMELER

TBK’nın 420/3.maddesinde “Hakkın gerçek tutarda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra sözleşmeleri veya ibra beyanını muhtevi diğer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla sınırlı olarak makbuz hükmündedir. “ hükmü yer almaktadır. Buna göre tam ibranamenin söz konusu olmadığında verilen ibraname makbuz hükmündedir.

İBRANAME DÜZENLENİRKEN İŞVERENLERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR

1. İbranamelerin tamamının işçinin el yazısıyla yazılmalı, matbu yazılı ibranamelerde ise  “tarih, miktar, ad-soyad” mutlaka işçi tarafından doldurulmalıdır.
2. İbra edilen alacakların hangi kalemler olduğu teker teker belirletilmelidir.
3. Miktar mutlaka belirtilmelidir.
4. İşçi, kendisine ödenmek istenen tazminatı kabul etmezse işveren tarafından mutlaka işçinin maaşının yatırıldığı banka hesabına iş akdinin feshedildiği tarihte gönderilmelidir.

İbraname düzenlenirken bir iş hukuku avukatına danışmanız ve hukuki destek almanız hak kaybına uğramanızı engelleyecektir.