Blog

ÇEK NEDİR?

Çek iptali davasının ne olduğunu açıklamadan önce çekin ne olduğunu açıklamak gerekmektedir. Çek, uygulamada en çok kullanılan kambiyo senedidir. Çünkü çek adeta para yerine geçen bir ödeme aracı olmasının yanında poliçe ve bonadan daha güvenlikli bir senettir. Çek; kayıtsız ve şartsız bir bedelin ödenmesi için havaleyi içeren ve belirli şekil şartlarını taşıyan kıymetli evrak niteliğindeki bir kambiyo senedi şeklinde tanımlanabilir. Çek; bir bankaya hitaben yazılmış ve Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen hükümlere göre düzenlenmiş bir ödeme aracıdır. Çek, ödeme aracı olduğundan, çekte vade yoktur bu nedenle çek, görüldüğünde ödenir.

 

KEŞİDECİ NE DEMEKTİR?

Keşideci, çek veya poliçeyi düzenleyerek ve imzalayarak muhataba ya da lehtara yapılacak ödeme için, ödeme emri veren gerçek ya da tüzel kişidir. Yani keşideci demek çeki düzenleyen ve borç altına giren kişi demektir.

ÇEKTE MUHATAP KİMDİR?

Türkiye’de ödenecek çeklerde muhatap ancak bir banka olabilir. Yani Türk Ticaret Kanunu’na göre çekin muhatabı ancak bir banka olabilir.

HAMİL NE DEMEKTİR?

Çek, bono, poliçe gibi kıymetli evrakları elinde bulunduran kişidir. Yani hamil, çekin alacaklısı olan kişidir.

CİRANTA NEDİR?

Emre yazılı bir ticari senedi ciro eden kişiye ciranta denir. İlk ciro, lehdar yani senetten faydalanacak olan kimse tarafından senedin arka yüzü imzalanmak suretiyle yapılır.

ÇEK İPTAL DAVASI NEDİR?

Ticari hayatın önemli bir bölümünde ödeme aracı olarak çek kullanılır. Kanunumuza göre çek bir ödeme aracıdır.

Çek kaybedildiğinde, çalındığında veya tahrif edildiğinde çekin iptal edilebilmesi için çek iptal davası açılması gerekmektedir. Mahkeme kararı olmadan bir çek iptal edilemez. Çekin üzerine bir şeyler dökülmesi, çekin yırtılması, çekin yanması, çekin kaybolması gibi durumlarda çekin hamil tarafından bankaya ibrazı imkânsız hale gelir, bu durum hukuk dilinde çekin zayi olmasıdır. Yani çekin zayi olması durumunda açılacak dava çek iptal davasıdır.

ÇEK İPTALİ DAVASI NASIL AÇILIR?

Çekin zayi olması halinde, çek üzerinde hak sahibi olan kişi, Asliye Ticaret Mahkemesi’nde hasımsız olarak çek iptal davası açabilecektir. Çek iptal davası açmak için çek iptal dava dilekçesi yazmak ve mahkeme harçlarını ödemek gerekmektedir. Çek iptali davalarında mahkemeden mutlaka ödeme yasağı talep edilmelidir. Ödeme yasağı kararıyla banka ilgili çekin ödemesini artık yapamayacaktır. Aksi takdirde ödemeden men talebinde bulunulmadığı müddetçe hamiline yazılı çeklerde bankaya ibraz edilen tutar çeki elinde bulundurana ödenecektir. Ödeme yasağı için çek bedellerinin %15’i teminat olarak mahkemece nakit veya teminat mektubu olarak depo edilmesine karar verilir. Yani çekin ödemeden men edilebilmesi için çekin bedelinin %15’inin mahkeme veznesine teminat olarak yatırılması gerekmektedir.

ÇEK İPTALİ DAVASINI KİMLER AÇABİLİR?

Çekin iptali davasını açacak kişi yetkili hamildir. Çekin zayi olması halinde, çek üzerinde hak sahibi olan kişi, Asliye Ticaret Mahkemesi’nde hasımsız olarak çek iptal davası açabilecektir. Keşidecinin veya lehtarın çekin iptali davası açması mümkün değildir.

ÇEK İPTALİ DAVA DİLEKÇE ÖRNEĞİ

Çek iptal davası açabilmek için öncelikle çek iptal davası dilekçesi yazmak gerekmektedir. Ardından mahkeme veznesine dava masrafları ve dava harçları yatırılmalı ve dava dilekçesi asliye ticaret mahkemesine gönderilmelidir. Çekin zıyaa uğraması halinde hızlı hareket edilmeli, bir an evvel hukuki süreç başlatılmalıdır. Mersin Ticaret Avukatı veya Mersin İcra Avukatı ile iletişime geçerek bilgi alabilir ve hukuki hak kayıplarının önüne geçebilirsiniz.

ÇEK İPTALİ YARGITAY KARARI

T.C.

YARGITAY

11. HUKUK DAİRESİ

E. 2016/3882

K. 2017/6192

T. 15.11.2017

ZAYİ SEBEBİYLE ÇEK İPTALİ İSTEMİ ( Davacının Lehtarı ve Hamili Olduğunu İleri Sürerek İptalini Talep Ettiği Çeklere Dair Bilgileri Mahkemeye Bildirdiği - Davacının Daha Fazlasını İspata Zorlanmasının Zayi Sebebiyle Çek İptali Hükümlerinin Uygulanmasını İmkânsız Hale Getireceği - Dosya Kapsamında Davacının İddiasının Aksini Kanıtlayacak Somut Bir Delil Bulunmadığı - Mahkemece İptali İstenen Çeklerde Davacının Yetkili Hamil Olduğunu Kanıtlayamadığı Gerekçesiyle Davanın Reddinin İsabetsiz Olduğu )

YETKİLİ HAMİL ( Zayi Sebebiyle Çek İptali Davasının Hasımsız Açıldığı ve İptal Talebinde Bulunan Şahsın İspat Etmesi Gereken Hususun Zilyedi Bulunduğu Çekin Rızası Hilafına Elinden Çıkmış Olduğu - İptal Davasında Kesin İspat Aranmayıp Çekin Kaybolduğunun "Kuvvetle Muhtemel" Olmasının Yeterli Olduğu - Davacının Davaya Konu Ettiği ve Bilgilerini Sunduğu 21 Adet Çekin Lehtarı ve Yasal Hamili Olduğunun Kabulü Gerekirken Davanın Reddinin Bozmayı Gerektirdiği )

6102/m.651

ÖZET : Dava, zayi sebebiyle çek iptali istemine ilişkindir.

Mahkemece, iptali istenen çeklerde davacının yetkili hamil olduğunu kanıtlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Esasen hasımsız olarak açılan bu davada iptal talebinde bulunan şahsın ispat etmesi gereken husus zilyedi bulunduğu çekin rizası hilafına elinden çıkmasıdır. Ancak, iptal davasında kesin ispat aranmayıp çekin kaybolduğunun "kuvvetle muhtemel" olduğunu göstermesi yeterlidir.

Davacı, çeklerin lehtarı ve hamili olduğunu ileri sürerek iptalini talep ettiği çeklere dair bilgileri mahkemeye bildirmiştir. Davacının daha fazlasını ispata zorlanması, zayi sebebiyle çek iptali hükümlerinin uygulanmasını imkânsız hale getirecektir. Kaldı ki, dosya kapsamında davacının iddiasının aksini kanıtlayacak somut bir delil bulunmamaktadır.

Davacının davaya konu ettiği ve bilgilerini sunduğu 21 adet çekin lehtarı ve yasal hamili olduğunun kabulü gerekirken yazılı gerekçelerle davanın reddi isabetsizdir.

DAVA : Hasımsız olarak görülen davada 3. Asliye Ticaret Mahkemesi'nce verilen 10/03/2016 tarih ve 2016/208-2016/180 Sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:

KARAR : Davacı vekili; müvekkilinin yetkili hamili olduğu, ... Bankası, ... Şubesine ait, keşidecisi ... Mak. İmalat Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. olan 21 adet çeki kaybettiğini ileri sürerek davaya konu çeklerin iptaline karar verilmesini istemiştir.

Mahkemece tüm dosya kapsamına göre; keşideci şirketin yetkili müdürü olan davacının davaya konu çeklerin yetkili hamili olduğunu ispat edemediği gerekçesiyle davanın dava şartı olan aktif husumet yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmiştir.

Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.

Talep, zayi sebebiyle çek iptali istemine dair olup, mahkemece, iptali istenen çeklerde davacının yetkili hamil olduğunu kanıtlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Esasen hasımsız olarak açılan bu davada iptal talebinde bulunan şahsın ispat etmesi gereken husus zilyedi bulunduğu çekin rizası hilafına elinden çıkmasıdır. Ancak, iptal davasında kesin ispat aranmayıp çekin kaybolduğunun "kuvvetle muhtemel" olduğunu göstermesi yeterlidir (6102 Sayılı TTK. m. 760). Davacı, çeklerin lehtarı ve hamili olduğu ileri sürerek iptalini talep ettiği çeklere dair bilgileri mahkemeye bildirmiştir. Davacının daha fazlasını ispata zorlanması, zayi sebebiyle çek iptali hükümlerinin uygulanmasını imkânsız hale getirecektir. Kaldı ki, dosya kapsamında davacının iddiasının aksini kanıtlayacak somut bir delil bulunmamaktadır. Her nekadar, karar gerekçesinde davacının keşideci şirketin ortağı ve yetkilisi olduğu ve çeklerin yasal hamili olduğunu ispat edemediği ifade edilmiş ise de, davacının ortağı ve yetkilisi olduğu keşideci şirketten 2014 yılında ayrıldığı; mahkemece talebin kabulü halinde ilanın ve kararın “keşidecisi ... Tarım Mak. İmalat San. Tic. Ltd. Şti. lehtarı ... olan” çeklere dair yapılacağı ve zayi kararlarının kesin hüküm teşkil etmediği de gözetildiğinde davacının davaya konu ettiği ve bilgilerini sunduğu 21 adet çekin lehtarı ve yasal hamili olduğunun kabulü gerekirken yazılı gerekçelerle davanın reddi doğru olmamış, bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan sebeplerle davacının temyiz itirazlarının kabulüyle kararın davacı yararına BOZULMASINA, ödediği peşin temyiz harcının istemi halinde temyiz edene iadesine, 15.11.2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.