KARŞILIKSIZ ÇEK SUÇU
KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETME SUÇU
5941 sayılı Çek Kanununun 5.maddesinde çek üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içerisinde bankaya ibraz edilen çekin bankada karşılığı bulunmaması bir suç olarak düzenlenmiştir.
5941 Sayılı Çek Kanunu’nun 5. Maddesinin 1.fıkrasında karşılıksız çekten doğan ceza sorumluluğu şu şekilde açıklanmıştır;
MADDE 5- “Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarı, az olamaz. Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder. Yargılama sırasında da resen mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanır. Koruma tedbiri olarak verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararlarına karşı yapılan itirazlar bakımından 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır. Bu suçtan dolayı açılan davalar icra mahkemesinde görülür ve İcra ve İflas Kanununun 347, 349, 350, 351, 352 ve 353 üncü maddelerinde düzenlenen yargılama usulüne ilişkin hükümler uygulanır. Bu davalar çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülür.”
Bu kanun hükmüne göre çeki karşılıksız çıkan hamilin şikâyeti üzerine karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında her bir çek yaprağı ile ilgili olarak binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmedilir.
KARŞILIKSIZ ÇEK CEZASI KİME VERİLİR?
Hamilin şikâyeti üzerine, hakkında yaptırım uygulanacak olan kimse, çek karşılığını banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kimse; başka bir deyişle çek sahibidir. Eğer çek sahibi kişi tüzel kişi ise, tüzel kişinin mali işleri yürütmekle görevli olan yönetim organı üyesi; böyle bir belirleme yapılmaması halinde ise yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler çek karşılığını banka hesabında bulundurmakla yükümlüdür.
Karşılıksız çekten dolayı şikâyet, yetkili hamil tarafından yapılmalıdır. Söz konusu madde hükmünden görüleceği üzere şikâyet hakkı hamile aittir.
KARŞILIKSIZ ÇEKTE ZAMANAŞIMI SÜRESİ
Bu suç, şikâyete tabi bir suç olup, İcra ve İflas Kanunu m.347’de yer alan düzenleme gereğince şikâyet süresi fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 3 ay ve her halükarda fiilin işlendiği tarihten itibaren 1 yıldır. Bu süreler hak düşürücü süre olup, mahkeme tarafından kendiliğinden dikkate alınmaktadır. Bu doğrultuda, çek ile ilgili karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, çekin karşılıksız çıktığı günden itibaren 3 ay içerisinde yetkili icra ceza mahkemesi nezdinde şikâyette bulunulması gerekmektedir.
KARŞILIKSIZ ÇEKİN CEZASI NE KADAR? KARŞILIKSIZ ÇEK HAPİS CEZASI
Çek Kanunu’nun 5. Maddesinde yer alan düzenlemeye göre, çekle ilgili karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme suçunun oluşmasına sebebiyet veren kişi hakkında uygulanacak ilk yaptırım adli para cezası verilmesidir. Mahkeme TCK’nın 52. maddesine göre, adli para cezasının 2 yılı aşmamak kaydıyla en az 4 taksit halinde ödenmesini kararlaştırabilir.
Çek Kanunu m. 5/11 uyarınca adli para cezalarının ödenmemesi durumunda, bu cezanın kamuya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilmeksizin doğrudan hapis cezasına çevrilir.
Bu suç nedeniyle, ön ödeme, uzlaşma ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmaz.
Çekle ilgili karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme suçuna sebebiyet veren kişiler hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına da hükmedilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilen kimseler yasak süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamazlar.
Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, elindeki bütün çek yapraklarını ait olduğu bankalara iade etmekle yükümlüdür. Bu kişi adına yeni bir çek hesabı açılamaz.
Karşılıksız kalan bir çekle ilgili olarak yapılan yargılama neticesinde mahkeme tarafından beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın düşmesi veya davanın reddine karar verilmesi hâlinde, aynı kararda, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına karar verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına ilişkin kararların kesinleşmesi üzerine, bu kararlar, MERSİS ile Risk Merkezine sekizinci fıkradaki usullere göre bildirilir ve ilan olunur.
KARŞILIKSIZ ÇEK AFFI 2020
2020 yılında Karşılıksız Çek Düzenleme Suçlarına af getirilmesi gündemdedir.
Yasaya göre, karşılıksız çek suçlarında verilen adli para cezalarının ödenmemesi durumunda, bu ceza, “kamuya yararlı” bir işte çalıştırma kararı verilmeksizin doğrudan hapis cezasına çevriliyor. Yaklaşık 200 bin kişinin karşılıksız çekten hapis cezası tehdidi ile karşı karşıyadır, Meclis gündemine gelmesi beklenen yeni infaz paketi ile karşılıksız çek suçuna denetimli serbestlik getirilmesi planlanıyor.
"Çalış-öde" olarak isimlendirilen modele göre, karşılıksız çekten hapis cezası alan kişinin, denetimli serbestlikten yararlanması öngörülüyor. Buna göre, alınan hapis cezası kaç ay ise kişinin borcu o kadar ay takside bölünecek. Hükümlü kişi, taksitleri ödeyip, makbuzunu getirerek ilgili karakolda imza atacak. Tüm borç bittiği zaman kişinin cezası da tamamlanmış olacak.
MERSİN KARŞILIKSIZ ÇEK ŞİKÂYETİ
Mersin Ceza Avukatı , Mersin İcra Avukatı olarak karşılıksız çek şikayeti konusunda müvekkillerimize en iyi şekilde hizmet vermekteyiz.
Av. Osman Mete YILDIZ – 0532 795 45 33
